Fipronil schandaal toont aan: voedselveiligheid moet boven bedrijfsbelang

“Om de voedselveiligheid en gezondheid te kunnen garanderen in Nederland hebben we een sterke, strenge en bovenal onafhankelijke toezichthouder nodig die het publieke belang altijd voorop stelt” zegt foodwatch. Volgens de voedselwaakhond is dit momenteel niet het geval omdat de NVWA continu onder druk staat om economische belangen af te wegen tegen de gezondheid van burgers. foodwatch roept de politiek op om daar in een volgend kabinet een einde aan te maken door de NVWA onafhankelijk te maken van het ministerie van Economische Zaken.

Jarenlange bezuinigingen, fusies en politieke spelletjes hebben van de NVWA een tandeloze toezichthouder gemaakt die er onvoldoende in slaagt de voedselveiligheid in Nederland te borgen. Het meest recente voedselschandaal, waarbij met het illegale insecticide fipronil besmette eieren in de winkels lagen, maakt pijnlijk duidelijk dat het toezicht op de voedselveiligheid in ons land faalt. Vermoedelijk is de consument al een jaar lang blootgesteld aan eieren waarin de verboden insecticide fipronil zat. Bovendien werden consumenten verkeerd voorgelicht toen het schandaal eindelijk aan het licht kwam. De NVWA heeft herhaaldelijk ten onrechte gesteld dat eieren veilig gegeten konden worden, terwijl ze later moest toegeven dat er sprake was van een acuut gezondheidsrisico bij het consumeren van een partij ernstig besmette eieren. Ook bleken er van minstens 73 bedrijven voor kinderen onveilige fipronileieren aan supermarkten geleverd te zijn.

De NVWA krijgt al langer kritiek dat ze het economisch belang te veel laat meewegen in haar beleid, met het gevaar dat dit ten koste gaat van de gezondheid van consumenten. Dit beeld wordt versterkt doordat de NVWA werkt onder de vlag van het Ministerie van Economische Zaken, waar vooral met een economische bril naar problemen wordt gekeken. Dat stelde onder andere ook Pieter Van Vollenhoven van Stichting Maatschappij en Veiligheid naar aanleiding van de fipronilcrisis: ,,De NVWA zou moeten opkomen voor het publieke belang, de voedselveiligheid. Helaas is de inspectie in de praktijk geen voedselwaakhond, maar een verlengstuk van het economisch beleid.”

foodwatch vindt het onbegrijpelijk dat de NVWA die moet toezien op de bescherming van de volksgezondheid, onder de verantwoordelijkheid van een ministerie valt dat als voornaamste taak de bescherming en promotie van het bedrijfsleven en het ondernemersklimaat in Nederland heeft. De NVWA hoort volgens foodwatch niet thuis bij Economische Zaken. De onderhandelingen over een nieuw kabinet zijn een uitgelezen kans om een einde te maken aan de interne strijd in de NVWA tussen het belang van bedrijven enerzijds en het belang van de volksgezondheid anderzijds. Een onafhankelijke NVWA is hard nodig om de voedselveiligheid in Nederland te waarborgen. foodwatch lanceert vandaag een petitie om dit pleidooi kracht bij te zetten.

“De kwaliteit van toezicht op de voedselveiligheid schiet in Nederland ernstig tekort. Wij willen een sterke, strenge en onafhankelijke toezichthouder, die altijd het publieke belang en de volksgezondheid vooropstelt. De NVWA weghalen bij Economische zaken is een belangrijke eerste stap daarvoor: het is hoog tijd dat de politiek die stap zet” aldus foodwatch.

Volgens foodwatch zijn de rechten van consumenten de afgelopen jaren ten koste van bedrijfsbelangen meerdere malen geschonden. De voedselwaakhond wijst onder meer naar de Q-koorts uitbraak, het paardenvleesschandaal en de aanhoudende weigering van de NVWA om inspectieresultaten van vieze winkels en restaurants op een proactieve, begrijpelijke en toegankelijke wijze openbaar te maken. Keer op keer worden consumenten niet of onvolledig geïnformeerd over misstanden en overtredingen op het gebied van de voedselveiligheid. Daarmee worden ze onnodig blootgesteld aan risico’s. De voornaamste reden die tot nu toe door de NVWA werd aangedragen om informatie niet met consumenten te delen, was dat de NVWA ‘de reputatie van bedrijven’ niet wil schaden. Dit lijkt ook bij de communicatie van de NVWA over de fipronil-eieren het geval te zijn geweest. foodwatch vindt het onacceptabel dat de winst van bedrijven steeds boven het welzijn van burgers wordt gesteld. Zolang de NVWA onder het Ministerie van Economische Zaken valt zal dit een probleem blijven, stelt foodwatch.

De afgelopen jaren hebben al meerdere adviesorganen, maatschappelijke organisaties en politieke partijen gepleit voor een onafhankelijke NVWA. De dienst is de afgelopen jaren geconfronteerd met stevige en aanhoudende kritiek – onder andere in zeer kritische evaluaties van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid in 2014 en van de Food en Veterinary Office (FVO) van de Europese Commissie in 2016. De Nationale Ombudsman stelt bovendien, in een recente evaluatie van de Q-koorts epidemie, dat de huidige situatie waarin de NVWA onder Economische Zaken valt problematisch is, zelfs in die gevallen waarbij het ministerie van Volksgezondheid betrokken is. Volgens de Ombudsman bestaat het risico dat er niet eenduidig wordt gedacht over de invulling van het begrip gezondheidsrisico en wat daarbij acceptabel wordt geacht. Er zal immers altijd een belangenafweging plaatsvinden.