De klimaattop cop27 in Egypte gaat zijn laatste dagen in. De slottekst laat op zich wachten en de kans is groot dat de onderhandelingen in extra time gaan. Toch is deze top nu al heel anders dan de vorige edities. Een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen en initiatieven.
Brazilië is terug
De pas verkozen Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva werd woensdag als een rockster ontvangen op de klimaattop cop27. Lula kondigde de terugkeer van Brazilië aan op het klimaatfront en beloofde te strijden tegen de ontbossing in zijn land, een sterke breuk met het bewind van zijn voorganger Jair Bolsonaro. Brazilië heeft ook aangeboden de COP30-klimaattop in 2025 te organiseren.
Loss and damage
Loss and Damage slaat op de financiële compensatie voor de gevolgen van de klimaatcrisis in armere landen. Die dragen meestal minder verantwoordelijkheid voor klimaatverandering, terwijl ze vaak sterker lijden onder de gevolgen ervan en bovendien minder middelen hebben om zich te wapenen tegen die gevolgen.
Op de COP27 schopte het moeilijke onderwerp het voor het eerst tot de officiële agenda van de onderhandelingen - op zich al baanbrekend.
Een alliantie van ontwikkelingslanden en China lanceerde prompt een eerste concreet voorstel, en de voorbije week zette de EU na lang verzet de deur op een kier. Grote vraag is hoe de VS daarop zullen reageren.
Biodiversiteit
Ook biodiversiteit en natuurgebaseerde oplossingen voor de klimaatverandering staan prominenter op de agenda, mede door de internationale top in het Canadese Montreal eind dit jaar. Meer dan driehonderd wetenschappers, inheemse leiders en ngo’s riepen wereldleiders op om van die top een prioriteit te maken en verlies van natuur om te keren tegen 2030.
In een brief stellen ook de architecten achter het baanbrekende Klimaatakkoord van Parijs dat meer aandacht voor biodiversiteit onmisbaar is om de klimaatdoelen te halen. Onder meer Laurent Fabius, die de COP21 in Parijs voorzat, toenmalig VN-Klimaatbaas Christiana Figueres en toenmalige Franse klimaatambassadeur Laurence Tubiana pleiten voor een sterk “zusterakkoord” rond biodiversiteit.
Greenwashing
Klimaattoppen zijn traditioneel een goed moment voor regeringen en bedrijven om hun groene initiatieven in de verf te zetten. Maar een VN-rapport rond Greenwashing waarschuwt dat het al te vaak bij beloftes blijft. Dergelijke initiatieven zijn schadelijk, zegt het rapport, want ze verwarren consumenten, investeerders en beleidsmakers.
Jagen op methaan
In de strijd tegen methaan, een broeikasgas dat nog vele malen krachtiger is dan CO2, hebben de VN een nieuw, wereldwijd detectiesysteem aangekondigd op basis van satellietbeelden. Het Methane Alert and Response System (MARS) zal lekken detecteren en betrokken partijen op de hoogte brengen, om vervolgens op te volgen of de lekken aangepakt worden en op welke manier.
Oekraïne
De oorlog in Oekraïne heeft de geopolitiek compleet veranderd sinds de vorige klimaattop (COP26) in het Schotse Glasgow.
Op dinsdag sprak de Oekraïense president Volodymyr Zelensky de top toe via een videoverbinding. Hij zei dat er geen effectief klimaatbeleid mogelijk is zonder vrede, en benadrukte het effect van de Russische invasie op de wereldwijde energie- en voedselprijzen.
Regenwoud
Op maandag van de tweede week kondigden de drie grootste regenwoudnaties ter wereld een alliantie aan om hun bossen te beschermen. Brazilië, de Democratische Republiek Congo en Indonesië - samen goed voor meer dan de helft van alle tropische wouden in de wereld - gaan samenwerken op vlak van het bosbehoud, beheer en herstel. Samen herbergen de drie landen meer dan de helft van ’s werelds tropische regenwouden.
Ook de Europese Unie doet een duit in het zakje. De EU kondigde een samenwerking aan om ontbossing terug te draaien in onder meer Guyana, Mongolië, Oeganda en Zambia.
Mensenrechten
De klimaattop cop27 vestigt veel aandacht op de mensenrechtensituatie in Egypte. Gaststad Sharm-el-Sheikh is veranderd in een onneembare vesting en ook in de hoofdstad Cairo zijn de veiligheidsmaatregelen sterk opgeschroefd. Volgens mensenrechtenorganisaties wordt protest en activisme, traditionele belangrijk in de marge van klimaattoppen, daardoor sterk beperkt.
Eén zaak in het bijzonder krijgt veel media-aandacht. De prominente activist Alaa Abdel Fattah, die een jarenlange gevangenisstraf uitzit wegens ‘verspreiden van onwaarheden’, begon in april al een hongerstaking. Bij het begin van de top besloot hij ook te stoppen met drinken. Inmiddels heeft hij zijn hongerstaking beëindigd, maar het is niet bekend hoe het met zijn gezondheid gaat.
Water in Afrika
Het World Resources Institute (WRI) en partners hebben het African Cities Water Adaptation Fund (ACWA Fund) opgericht, met het doel 5 miljard dollar en technologische kennis beschikbaar te maken voor waterprojecten in honderd Afrikaanse steden tegen 2032.
