Nepinformatie toenemend gevaar voor gezondheid

Van: redactie op 8 februari 2019

Het meest frustrerende onderdeel van mijn baan als wetenschapper in de volksgezondheid is het tegengaan van valse informatie die – doorgaans online – wordt verspreid. Daardoor worden jaren van empirisch onderzoek teniet gedaan. Het is voor artsen al moeilijk genoeg om in persoonlijke gesprekken met patiënten medische verzinsels te ontzenuwen. Het wordt nóg moeilijker om dat te doen als dergelijke onzin via het internet wordt doorgegeven.

Ik ben onlangs zelf getuige geweest van dit patroon in Kasjmir, waar ik ben opgegroeid. Daar vertrouwden ouders van jonge kinderen video's en berichten op Facebook, YouTube of WhatsApp, waarin valse geruchten werden verspreid dat moderne medicijnen en vaccins schadelijk waren, of zelfs werden gefinancierd door buitenlanders met heimelijke motieven. Uit gesprekken met lokale collega's in de kindergeneeskunde bleek hoe één enkele video of tekstboodschap met valse informatie genoeg was om ouders van hun geloof in medische therapieën af te brengen.

Artsen in andere delen van India en Pakistan hebben talloze gevallen gerapporteerd waarin ouders, dikwijls goed opgeleid, polio-vaccinaties voor hun kinderen hebben geweigerd. Berichten dat de CIA ooit een valse inentingscampagne heeft georganiseerd om militanten in Pakistan te bespioneren hebben het wantrouwen in de regio gevoed. Gezien de hoge inzet nemen staten soms hun toevlucht tot extreme maatregelen, zoals het arresteren van niet-coöperatieve ouders, om te garanderen dat kwetsbare gemeenschappen worden gevaccineerd.

Nepnieuws sneller verspreid

Dit is slechts één regionaal voorbeeld van het mondiale gevaar dat van online-desinformatie uitgaat voor de volksgezondheid. In de Verenigde Staten bleek uit een recent onderzoek van het American Journal of Public Health hoe Twitter-bots en Russische trollen het openbare debat over de effectiviteit van vaccins hebben verstoord. Nadat over een periode van drie jaar, van 2014 tot 2017, 1,8 miljoen tweets waren onderzocht, concludeerde de studie dat het doel van deze geautomatiseerde accounts was om online zóveel anti-vaccininhoud te creëren dat er een vals idee van gelijkwaardigheid in het vaccinatiedebat zou ontstaan.

Dergelijke desinformatiecampagnes slagen om een bepaalde reden. In maart 2018 berichtten onderzoekers van het Massachusetts Institute of Technology dat valse verhalen op Twitter zich aanzienlijk sneller verspreidden dan ware. Uit hun analyse bleek hoe de menselijke behoefte aan nieuwigheden, en het vermogen van bepaalde informatie om emotionele reacties uit te lokken, van cruciaal belang zijn bij de verspreiding van valse verhalen.

Het internet versterkt de schade die wordt veroorzaakt door deze “alternatieve feiten,” omdat het ze op een enorme schaal en met een enorme snelheid kan doorgeven – een paar valse of trollen-accounts volstaan om desinformatie naar miljoenen mensen te verspreiden. En als die desinformatie eenmaal de ronde heeft gedaan, is het vrijwel onmogelijk om dat nog ongedaan te maken.

Trollen gevaar voor gezondheid

De rol die Twitter-bots en trollen hebben gespeeld bij de Amerikaanse verkiezingen van 2016 en het Britse Brexit-referendum is duidelijk. Nu hebben ze ook de mondiale gezondheidszorg geïnfecteerd. Als we geen robuuste en gecoördineerde stappen ondernemen om deze alarmerende trend een halt toe te roepen, lopen we het risico al onze successen op het gebied van de communicatie over de gezondheidszorg en de vaccinatie op het spel te zetten, die in beide gevallen afhankelijk zijn van het vertrouwen van het publiek.

We kunnen verscheidene stappen zetten om de schade ongedaan te maken. Om te beginnen moeten gezondheidszorgfunctionarissen en deskundigen in zowel de ontwikkelde als de ontwikkelingslanden begrijpen hoe deze online-desinformatie het publieke vertrouwen in gezondheidszorgprogramma's kan ondermijnen. Zij moeten zich ook actief verstaan met mondiale sociale media-giganten als Facebook, Twitter en Google, en met grote regionale spelers, zoals WeChat en Viber. Dit betekent dat ze moeten samenwerken om richtlijnen en protocollen te creëren voor de manier waarop informatie van publiek belang op een veilige manier kan worden verspreid.

Bovendien kunnen sociale media-bedrijven met wetenschappers samenwerken om gedragspatronen te identificeren van spam-accounts die proberen valse informatie te verspreiden over belangrijke kwesties aangaande de volksgezondheid. Twitter is bijvoorbeeld al begonnen machine-learning-technologie in te zetten om de activiteit van spam-accounts, bots en trollen te beperken.

Beveiliging

Een rigoureuzere verificatie van accounts, vanaf het moment dat ze worden geopend, zal ook een krachtig afschrikwekkend middel kunnen zijn tegen de verdere toename van geautomatiseerde accounts. Zogenoemde “two-factor authentication,” waarbij gebruik wordt gemaakt van een e-mailadres of een telefoonnummer bij het openen van een account, is een goed begin. CAPTCHA-technologie, die van gebruikers vergt dat ze beelden van auto's of verkeersborden herkennen – iets wat mensen (althans nu nog) beter kunnen dan machines – kan ook de activiteiten van bots tegengaan.

Deze voorzorgsmaatregelen zullen waarschijnlijk geen inbreuk betekenen op het recht van welk individu dan ook om een mening te uiten. Volksgezondheidsfunctionarissen kunnen beter té voorzichtig zijn als ze het recht op vrijheid van meningsuiting afwegen tegen regelrechte valsheden die het publieke welzijn bedreigen. Het misbruik maken van de anonimiteit die door internet, spam-accounts, bots en trollen wordt geboden, dient om de beschikbare informatie in diskrediet te brengen en te vervuilen, en om mensen in verwarring te brengen. Het is een morele imperatief om actie te ondernemen om situaties af te wenden waarin levens op het spel kunnen komen te staan.

De mondiale volksgezondheid heeft in de twintigste eeuw grote stappen voorwaarts gezet. Nog méér vooruitgang in de eenentwintigste eeuw zal niet alleen het gevolg zijn van baanbrekend onderzoek en gemeenschapswerk, maar ook van online-betrokkenheid. De volgende strijd om de mondiale gezondheid wordt misschien wel op het internet uitgevochten. En door snel genoeg te handelen om de trollen te verslaan kunnen we vermijdbare ziekten en sterfgevallen over de hele wereld voorkomen.

Junaid Nabi

Lees meer over: gezondheid, maatschappij