Er zijn in mijn ogen grote overeenkomsten tussen de manier waarop de NATO met Zelenskyy omgaat, en het IPCC met de Westerse burger:
- zolang de NATO wapens blijft beloven aan Zelenskyy, gaat die niet door de knieën en gaat hij niet toekomen een ander en stabieler spel met zijn Russische minderheden.
- zolang het IPCC aan de Westerse burgers onbeperkte duurzame energie blijft beloven, gaan zij er niet toe komen om de samenleving emissie-armer te maken.
- beiden manieren zijn uiterst linke soep. Omdat de lijfspreuk van elk doelgericht handelen neerkomt op “wie waagt die wint”, en omdat er nauwelijks meer marges zijn om fouten op te vangen, is uiterste voorzichtigheid geboden voordat men tot implementatie van een bepaalde politiek overgaat.
- beiden (resp. Nato en IPCC) wekken (valse) hoop. Het effect van die hoop op het gedrag van de betrokken partijen zorgt er waarschijnlijk juist voor dat het tegendeel wordt bereikt.
Dat effect op de Poetin-oorlog ga ik hier niet onderbouwen (zie eventueel deze), dat is niet mijn onderwerp. Maar laat me dat ‘hoogstwaarschijnlijke‘ m.b.t. de klimaateffecten wel verder uitwerken. Eerst aan de hand van de totstandkoming van de Ampel-coalitie in Duitsland afgelopen december.
Hun hoofdcredo was: we gaan de wereld redden van klimaatverandering door de Duitse economie versneld te gaan afkicken van fossiele energie en om te bouwen naar 100% renewables. Tevens gaan we ‒ vandaar Baerbock op Buitenlandse Zaken ‒ alle belangrijke wereldpartners harder en strakker aanzetten ons voorbeeld versneld te volgen want klimaat is alleen via strak gecoördineerde inzet van alle landen binnen grenzen te houden.
Ambitieus ? Ja, en iedereen vond het prachtig. Now or never. Exact het hoofdmotto van het mitigatie-rapport van de IPCC werkgroep III dat jongstleden april verscheen. Dat uiterst belangrijke rapport is tot nu toe niet sterk bekritiseerd. Hooguit is het narrow-escape karakter eruit gelicht, maar verder houdt iedereen zich vast aan “het kan nog”. Wat mij betreft klopt het hoofdmotto exact, maar de voorgestelde remedies zie ik als een garantie om in een rechtsreekse baan naar de hel te belanden.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan met een donatie. Dank je wel.
Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
Incoherent
Mozes, die ooit ‒ tijdens de tocht door de woestijn toen het volk sterk verdeeld raakte over hoe nu verder ‒ voor een vergelijkbare situatie stond, zou dit rapport vol omzichtig dansen rond het Gouden Energie-kalf vermoedelijk met een beslist gebaar van tafel hebben geveegd. Waarom?
- Het rapport bevestigt dat er altijd genoeg energie naar ieders behoefte beschikbaar zal zijn. Het stelt iedereen gerust: Iedereen kan zijn vertrouwde ding blijven doen.
- Het rapport is veel te luchthartig over de uitstootloosheid van duurzame energie. Het bevestigt herhaaldelijk en in veel verschillende bewoordingen dat de oplossingen er zijn, en dat het kan. Onder invloed van billionairs die met een knip van hun vinger woestijnen vol zonnepanelen bij elkaar fantaseren is een volslagen illusoir beeld van schone energie ontstaan. Terwijl ze triomfantelijk schetsen hoe je daar voldoende waterstof mee kan produceren om het internationale vliegverkeer nog tien keer te intensiveren en iedereen het jaarrond in een elektrische SUV te laten rondrijden, beseffen ze niet één moment dat we de komende beslissende jaren maar een schim aan duurzame energieproductie beschikbaar hebben om die hele massa infrastructuur op de been te krijgen, te onderhouden, en te vernieuwen (een windmolen is met 8 jaar verouderd en wordt vervangen is de praktijk), en dat we dat dus volledig met fossiele brandstoffen moeten waarmaken. De mensen gaan die energie-productie-vormen zien als ‘perpetual motion machines’, als echt schoon. Hetgeen een illusie is. De taart aan supergoedkope energie-productie die Bill McKibben kortgeleden in de NYT bij elkaar fantaseerde, had 25 jaar geleden gerealiseerd kunnen worden. Nu kan er maar heel weinig meer, maar voorkomt dit mateloos gedroom wel dat mensen hun levensstijl gaan bijstellen
- Het rapport vertrouwt op een bestuursstijl die tot nog toe misschien enkele restrictieve beleidsvoorstellen in wetten heeft gegoten, maar zowat geen enkele geïmplementeerd heeft gekregen.
- Het rapport is enerzijds glashelder over de noodzakelijke snelheid van rigoureuze uitstootreductie, anderzijds coulant naar grote overschrijdingen. Fiona Harvey: “Though the report found it was now “almost inevitable” that temperatures would rise above 1.5C, the IPCC said it could be possible to bring them back down below the critical level by the end of this century”. Mijn vraag: Dus we gaan er op gokken een op hol geslagen klimaat nog te kunnen corrigeren?
- De nationale en internationale aansturing van mitigatie-politiek krijgt veel te weinig aandacht in het rapport, en dat is incoherent met de zwaarte van de mitigatie-exercitie.
Waarom zou Mozes dat laatste punt het IPCC zwaar aanrekenen? Welnu, elk remedie-traject dat ze uitrekenen bestaat uit een waaier (mengsel) van wissels op
a. toekomstige inzet van koolstofopvangtechnieken die wat betreft technologie, toepassing op elke schaal, en repercussies op de omringende dynamiek, volledig gebaseerd zijn op monodisciplinaire tekentafelvaliditeit.
b. toekomstig beleid dat versneld uitstootrijke sectoren dwingt hun technologie en organisatie (werkwijzen) te baseren op uitstoot-arme energievormen, en
c. op toekomstig beleid dat bevolkingsgroepen aanzet hun persoonlijke uitstoot (van hun leefwijze) rigoureus te limiteren via vervanging of substitutie.
Omdat uitstoot een zeer substantiële component vormt van ieders totale gedrag kunnen we concluderen dat wil dit ernst zijn, de politiek een hele flinke jas moet worden aangetrokken, vergeleken met het huidige permissief getinte vestje vol (nationale en internationale) gaten waar we nu ons onderling reilen en zeilen mee bijsturen (met toeslagen bijvoorbeeld).
Maar nee, de bestuursstijl krijgt geen aandacht in het IPCC rapport. Precies in lijn met hun onderlinge wedstrijd om zoveel mogelijk rijkdom te vergaren, om die te kunnen en mogen voortzetten, blijft het IPCC ook angstvallig van de vrijheid-blijheid-bestuursstijl rond die wedstrijd af. Ons schip vaart door, en ook aan de stuurinrichting hoeft niets veranderd te worden.
De truc van Mozes
Mijn grootste zorg zodoende is dat ze (a) geen strategisch veilige mitigatie-strategie formuleren en naar de wereldbevolking communiceren, en dus (b) ook geen eisen stellen naar de internationale en nationale bestuursstijlen om die strategie te implementeren. Dit is allemaal te los. Een fruitmand waar iedereen mee op de loop kan gaan onder het motto ‘het kan nog net’. Iedereen denkt dan cynisch: “Musk kan nog net naar Mars, zullen ze bedoelen”, en vervolgens zakt hun vertrouwen naar nul (zien ze het niet werken), en laat men zich apathisch uit het debat zakken. Zie de lage opkomstcijfers bij verkiezingen, en de stormloop op games en films.
Dat dit een dubbele fout is, had Mozes beter in de smiezen. Als je voor het blok staat en eenheid nodig hebt om grenzen te kunnen omzeilen, moet je niet alleen naar die grens wijzen maar tegelijk het gedrag van iedereen mobiliseren via een rigoureuze krachtige bestuursstijl die via vertrouwen samenwerking produceert. Mozes deed dat met de tien geboden. Daarmee introduceerde hij 10 ernstige morele gedragsrestricties tussen mensen, om op die manier (via het onderling gelijk gericht staan op basisfatsoen waarop je elkaar kon aanspreken) het vertrouwen tussen mensen te doen groeien zodat ze durfden zich ruimhartig aan elkaar over te geven en de krachten te bundelen.
Je kunt van Mozes denken wat je wil, maar die tien geboden zitten heel snugger in elkaar. Ten eerste bestrijken ze hooggeaggregeerd al het relationele van een mens naar boven, naar onder (de zinnen) en naar elkaar, en ten tweede vernauwen ze op strategisch niveau de bandbreedte aan variabiliteit waaraan ieder gaat blootstaan, en dat brengt zoveel rust in de harten dat ze weer met elkaar en het vreemde kunnen dealen.
Die strategische vernauwing van de bandbreedte aan variabiliteit in ons onderling streven, duwen en dringen als onderdeel van een duidelijke mitigatie-strategie kan ik in het IPCC rapport niet ontwaren. Ik denk dat dat komt omdat ze vooral de modellen willen mitigeren en niet de werkelijkheid. Ik bedoel?
Het wankele uitgangspunt van de IPCC werkgroep III
Hun inschatting van waar we nu zijn (qua opwarming) is modelmatig gefundeerd, en daar zien zij nog een flinke slok carbon budget voordat we over de 1½ graad heen fladderen. Maar we hebben nu 30 jaar onderschatting van dit fenomeen achter de rug, en schrikken ons toenemend lam over de ontregelingen. Ja ook alle klimaatwetenschappers. Deze bijvoorbeeld zegt:
“The obvious line is that climate change is a global problem. But a more specific bit is that we keep getting surprised. I mean, I honestly don’t think any climate scientist would have honestly predicted that in 2021, the glacial valleys of British Columbia would see Death Valley–like temperatures. I mean, I’m still completely blown away by the fact that it was 120 degrees in British Columbia this summer. That’s just one example.”
Dus die modellen waren shit. Het zou dus vrij logisch zijn als de mitigatie-onderzoekers bloednieuwsgierig zouden zijn geweest naar wat precies de structurele oorzaak is van het systematisch onderschatten van de snelheid en impact van de opwarming, om te weten hoe stevig de vloer is waarop ze staan. Nu ze dat niet waren, zou je verwachten dat ze de voorspellende waarde van hun rekenmodellen ernstig zouden betwijfelen. Ook dat deden ze niet.
Vervolgens zijn ze in die (verblijdende) waan vanuit de 1½ graad doelstelling t.a.v. de output gaan terugrekenen naar de daartoe noodzakelijke inperking van de inputs (uitstoot). En wat bleek? Als je te pas en te onpas in allerlei scenario’s toch even snel een lading carbon-capture-processing van de reservebank de berekening in kon sturen als toch grote overschrijdingen in de uitstoot optraden, bleek mitigatie van de opwarming nog best wel haalbaar binnen het (volgens mij sterk overschatte) carbon budget waarmee zij zich rijk rekenden.
Een reëlere mitigatie road map
Laat mij nu even voor Mozes spelen, en deze strategische besluitvorming op basis van de realiteit overdoen en op die manier een duidelijke vernauwing van de bandbreedte van onze onderlinge variabiliteit demarqueren. Overigens: ik heb deze mitigatie-oplossing al vaker in boeken en artikelen uitvoerig geschetst, en ze is toenemend populair aan het worden in de back-to-basics, degrowth, tiny house, en rebellion bewegingen (zie ook het shift-project), dus houd ik het kort.
Strategisch ‒ d.w.z. op hoofdfactoren ‒ van outputs naar inputs als volgt terugredenerend:
- Onze visie op de klimaatdynamiek is niet valide, maar geeft wel globaal overzicht en detail over het effect van toenames van CO2, methaan, en distikstofoxide op essentiele klimaatvariabelen.
- De omvang van het resterende carbon budget moet daarom tot superglad ijs worden verklaard. We kennen het niet. Misschien is het al negatief (zie ook de epiloog in deze).
- Dus moeten we met alle macht de uitstoot van CO2, methaan, en distikstofoxide terugdringen.
- Dus moeten we transport, bouw, en industrie naar minimale niveaus inkrimpen, de energieproductie minimaliseren en naar wind, zon en water omschakelen, en industriële landbouw en veeteelt opheffen en vervangen door kleinschalige gemengde bedrijven met veel vruchtwisseling, stalmest i.p.v. kunstmest, zonder krachtvoer van elders, zonder chemie.
Punt 4 is zonder meer haalbaar als we ieders levensstijl afstrippen tot voorziening van basisbehoeften, de productie daarvan in korte ketens circulair zo lokaal mogelijk doen plaatsvinden, mensen dichter bij agrarische productie betrekken en opstellen, en alle beroepsspecialisaties in vrij grote mate opheffen zodat daarmee de individuele compensatiebehoeften ‒ d.w.z. afleiding, vertier, vakantie, mentale gezondheidszorg, bijscholingen, sport, spel en verslavingen ‒ als gevolg van chronisch eenzijdige piekbelasting van de menselijke inzet (en doordraai) binnen de manier waarop we nu produceren (zeer gespecialiseerd, lange ketens, strakke logistiek en afstemming, hamsterrad-cultuur), uitdoven.
Op die manier kan de industrie, de bouw, het transport, en de energievoorziening naar een laag pitje, is ook omschakeling van landbouw en veeteelt implementeerbaar, en zal de dan resterende uitstoot van CO2, methaan, en distikstofoxide via de opnamecapaciteit van de florerende natuur weggewerkt kunnen worden.
Deze veel duidelijker mitigatie-lijn gaat diep, dat klopt, maar op geen enkele andere manier ga je dit houden. Ppm’s stijgen sneller, methaan vliegt omhoog, en aan de lopende band wordt de materiële infrastructuur van hele regio’s (DE, AU, Zuid-Afrika) weggespoeld.
Plus één ding is zeker: dit wordt erger. We staan voor het blok. We moeten eieren voor ons geld kiezen, op volle kracht gaan mitigeren, en niets en niemand meer sparen. Op dat laatste moet iedereen kunnen rekenen (wil men de krachten bundelen), en op dat punt heeft dit mitigatie-rapport volledig gefaald. Ze verschafte een vrijbrief naar de hemel (onbeperkte duurzame energie) die zal eindigen in de hel. Omdat niemand een klimaatveilige en sociaal-rechtvaardige mitigatie-oplossing maatschappelijk aangestuurd ziet worden, zullen we doorgaan met elkaar via steeds meer energie-gebruik het graf in te werken.
Jac Nijssen