Het Nederlandse spoor zou veel sneller moeten overschakelen naar de moderne Europese communicatie-standaard ERTMS voor besturing en beveiliging. Dat stelt hoogleraar Railway Traffic Operations & Management Rob Goverde in zijn intreerede aan de TU Delft op vrijdag 9 november.

‘Wereldwijd gebeurt er van alles op het spoor. Zo breidt China zijn hogesnelheidsnet razendsnel uit. En ook het Europese hogesnelheidsnetwerk trekt steeds meer reizigers als duurzaam en snel alternatief voor vliegen. Hetzelfde geldt voor de internationale goederenspoorverbindingen’, constateert prof. Rob Goverde in zijn intreerede ‘Waar gaan we heen met het spoor?’.

Modernisering

Om deze groei mogelijk te maken, bevindt het spoor zich internationaal in een transitie naar een modern digitaal railverkeerssysteem met continue draadloze communicatie voor een efficiënte beveiliging en beheersing van het treinverkeer. En ook de dienstregeling wordt steeds nauwkeuriger, zodat het spoor optimaal benut kan worden; waarbij de treinbesturing wordt ondersteund met snelheidsadviezen gekoppeld aan intelligente verkeersmanagementsystemen. Automatische treinbesturing is intussen standaard in moderne metrosystemen en zal in de toekomst ook op andere spoorsystemen worden toegepast om de hoogste benutting van het spoor te kunnen realiseren.

Nederland mist ambitie

‘Uiteraard speelt dit alles ook in Nederland’, vervolgt Goverde. ‘Het Nederlandse spoor is een van de drukste in Europa, terwijl de vraag naar spoorvervoer van zowel reizigers als goederen, blijft stijgen. Helaas moet ik echter constateren dat het ambitieniveau hier erg laag ligt in de overgang naar een modern digitaal railverkeersysteem. Tot 2030 worden slechts enkele trajecten in Nederland gemoderniseerd naar ERTMS.’ Specifiek gaat het dan om de omschakeling van het oude Nederlandse seinstelsel en ATB-systeem naar ERTMS voor de beveiliging. ‘ERTMS biedt echter veel bredere kansen dan alleen op veiligheidsgebied; het kan ook efficiëntere besturing van het treinverkeer mogelijk maken. Maar vooralsnog wordt de modernisering van de beveiliging en het verkeersmanagement niet in samenhang bekeken.’

Tweede Kamer beslist

‘ERTMS maakt continue communicatie mogelijk tussen de trein en de verkeersleiding. Machinisten kunnen daarmee veel beter worden ondersteund om te kunnen inspelen op de actuele verkeerssituatie. Treinen kunnen dan aanzienlijk energiezuiniger rijden en onnodig stoppen wordt voorkomen. Verder maakt ERTMS het mogelijk om treinen dichter op elkaar te laten rijden, waardoor de capaciteit van het net omhoog gaat.’

Er is volgens Goverde dus alle reden om snel over te schakelen op ERTMS en daarbij breder te kijken dan alleen vervanging van de beveiliging. De Tweede Kamer beslist binnenkort over de geplande voortgang van het systeem.

Betere dienstregeling

In de toekomst zullen in het railsysteem nog veel innovaties worden doorgevoerd, verwacht Goverde. ‘Wij zijn in een Europees project bijvoorbeeld aan het kijken naar virtual coupling van treinen, waardoor treinen nog weer dichter op elkaar kunnen rijden. En, zoals gezegd, wordt ook de dienstregeling steeds nauwkeuriger, zodat het spoor optimaal benut kan worden.

In het Programma Hoogfrequent Spoor wordt hard gewerkt om elke tien minuten een intercity te realiseren op de drukste trajecten in Nederland voor 2028, samen met meer sprinters en ook nog voldoende ruimte voor goederentreinen.’

‘Hoe dan ook, de huidige overgang naar moderne digitale technologie is een uitdaging voor de van oudsher conservatieve spoorsector. De overgang vraagt een innovatieve integrale aanpak met als doel een veilig, efficiënt en betrouwbaar vervoerssysteem.’