Het voorstel voor een Internationaal Anticorruptiehof krijgt steeds meer mensen achter zich, ook uit regeringen en grote bedrijven. Dat zegt de pleitbezorger ervan, de Amerikaanse federale rechter Mark L. Wolf. Hij was de eerste die deze zomer een voorstel lanceerde voor een Internationaal Anticorruptiehof (IACC). Het gaat opvallend goed met het plan, zei hij vorige week tegen een commissie van het Huis van Afgevaardigden. "Er zijn natuurlijk een aantal zaken die nog verfijnd moeten worden, maar sinds juli is er een significante steun ontstaan." Wolf heeft het plan besproken met de Amerikaanse overheid en de Wereldbank, maar ook de VN-commissaris voor mensenrechten, Zeid Ra'ad Hussein, heeft er haar persoonlijke prioriteit van gemaakt. Hussein was ook een drijvende kracht in het oprichten van het Internationaal Strafhof.
Gelijk speelveld
Deze week spreekt Wolf ook met een aantal grote multinationals. "Amerikaanse bedrijven willen over het algemeen ethisch handelen", zei Wolf. "Ze weten dat ze er baat bij zouden hebben als er door een IACC een gelijk speelveld zou ontstaan."
Het is inderdaad opmerkelijk met welke snelheid het Congres vorige week een briefing wist te organiseren. Het laat zien dat er een brede consensus is, nationaal en internationaal, dat er iets moet gebeuren aan wat "grote corruptie" heet: machtsmisbruik voor persoonlijk gewin. Het wordt steeds meer gezien als mensenrechtenschending in plaats van als diefstal. Het eet naar schatting een twintigste van het bruto mondiaal product op. Illegale geldstromen uit ontwikkelingslanden zijn tien keer zo groot als de ontwikkelingshulp aan die landen, zegt rechter Wolf.
"In de ontwikkelde wereld kunnen we dat misschien zien als geld stelen, maar het komt neer op de dood van 140.000 kinderen per jaar, meer dan oorlog en honger bij elkaar", zegt Akaash Maharaj, directeur van de Wereldwijde Organisatie van Parliamentariërs tegen Corruptie (GOPAC). "Als iemand zo veel mensen direct zou doden, zouden weinig mensen zeggen dat je er niets aan hoefde te doen." Zijn organisatie is al drie jaar aan het lobbyen voor een mondiaal anticorruptiebeleid, zegt hij, en heeft het vertrouwen verloren dat het op nationaal niveau aangepakt gaat worden.
Straffeloos
Er zijn wel veel wetten tegen corruptie, maar juist de meest corrupte politici weten hoe ze deze wetten met hun geld en macht kunnen ondermijnen. In de praktijk heerst vaak de straffeloosheid. "Het is belangrijk dat het in deze discussie gaat om het beëindigen van deze straffeloosheid", zegt Zorka Milin van Global Witness. "Een internationaal hof zou daar een onderdeel in zijn. Er zijn misdaden zo buiten alle proporties en zo buiten het vermogen van staten om te vervolgen dat het een taak wordt voor de internationale gemeenschap."
In het voorstel van Wolf zou zo'n IACC het recht krijgen om onderzoek en vervolging in te stellen tegen functionarissen uit landen die deze acties zelf niet kunnen of willen ondernemen. Zijn suggestie is om erkenning van het hof als voorwaarde te stellen voor lidmaatschap van de Conventie tegen Corruptie, de Wereldhandelsorganisatie of voor het verkrijgen van leningen bij multilaterale banken. Er zijn ook andere opties, zoals het verbreden van het Internationaal Strafhof of van de regionale Mensenrechtenhoven. Ook zou de bevoegdheid van nationale rechters kunnen worden uitgebreid, zodat ze corruptie in andere landen mogen aanpakken. Op z'n minst zou er meer coördinatie kunnen komen in het beleid van rijke landen om corrupte functionarissen hun visa te weigeren of hun rekeningen te blokkeren.
Het onderwerp is in elk geval ernstig op de internationale agenda gekomen. Er wordt de laatste acht jaar steeds meer actie ondernomen tegen kleptocratie, zowel in de VS als elders, zegt Arvind Ganesan van Human Rights Watch. "Als we deze maatregelen weten te versterken, door ze uit te breiden en in andere landen ook in te voeren, kunnen we het momentum opbouwen voor een Internationaal Anticorruptiehof."
Carey L. Biron