Op 13 september bereikte het Arctisch zee-ijs zijn minimum met een oppervlakte van 4,64 miljoen vierkante kilometer. In het voorjaar van 2017 was het zee-ijsmaximum nog op een record laag niveau, maar de koele Arctische zomer heeft ervoor gezorgd dat het minimum voor 2017 pas op de 8e plaats kwam.
Door de opwarming van de aarde neemt de hoeveelheid zee-ijs in de Arctische Oceaan gestaag af. Het jaarlijkse oppervlakteminimum is nog maar tweederde van wat het rond 1980 was. De afname van het zee-ijsvolume is nog groter. Van het volume uit die tijd is nog maar een kwart over. De hoeveelheid Arctisch zee-ijs fluctueert echter sterk van jaar tot jaar. Daarom is 2017 geen recordjaar, maar past wel binnen een dalende trend.
Vanwege de afname in zee-ijs is het Arctische gebied steeds makkelijker per schip te doorkruisen. De noordwest (langs de Canadese kust) en noordoost passages (langs de Siberische kust) zijn de laatste jaren steeds vaker open. Dit jaar was de noordoost passage vanaf half augustus vrij van zee-ijs. Deze was voor het eerst open in 2005, en dat beide passages tegelijk open waren gebeurde voor het eerst in 2008.
De sterke afname van het Arctisch zee-ijs houdt ook in dat het ijs dunner wordt en er meer open plekken zonder ijs ontstaan. Vroeger was de Noordpool niet per schip bereikbaar. Het ijs was simpelweg te dik. Het lukte voor het eerst in 1977, toen de Russische ijsbreker Arktika de Noordpool na 176 uur varen vanaf Moermansk bereikte. Precies 40 jaar later, op 17 augustus 2017, had het schip de 50 let pobedy ('50 jaar overwinning') maar 79 uur nodig voor diezelfde route.
De grotere bereikbaarheid van de Arctische Oceaan heeft ook economische en geopolitieke consequenties. Door opening van de passages wordt de vaarroute tussen de Atlantische en de Stille Oceaan sterk verkort. Daarnaast zijn er toenemende mogelijkheden voor de exploitatie van olievelden en de visserij. Dit leidt tot ecologische risico's voor dit kwetsbare gebied en is ook een bron van geopolitieke spanningen.
KNMI-klimaatbericht door Rein Haarsma en Andreas Sterl
