De titel van dit stukje ontleen ik aan een mail van Hazel Henderson, een vooraanstaand econoom met een wereldwijde reputatie. Het slaat op de in oktober vastgestelde United Nations Sustainable Development Goals (SDG’s) die door 193 landen geratificeerd zijn. In deze doeleinden wordt, net als in deze serie, afstand genomen van de op het BBP gebaseerde groeimodel, en worden een aantal doelen vastgesteld voor 2030.
Prachtige doelen, maar naar ik vrees toch nog niet radicaal genoeg en te laat. Er wordt afscheid genomen van de vrije markt economie van Thatcher en Reagan waardoor er een scheiding ontstond tussen de financiële wereld ('the global casino') en de reële economische activiteit. Maar er wordt weinig aandacht besteed aan de spirituele dimensie, en er wordt ook uitgegaan van de mogelijkheid van groene groei - een mogelijkheid die ik, zoals eerder gesteld, betwijfel. Een transitie naar groene investeringen is weliswaar noodzakelijk, maar dan zou er tegelijkertijd in het Westen - gedesinvesteerd moeten worden in niet duurzame productie, en dan is er geen economische groei meer, maar alleen economische transitie. Maar enfin, het is een begin.
En hiermee ben ik aan het eind gekomen van mijn serie over economische groei. De voorspellingen die ik heb gedaan zijn zoveel mogelijk gebaseerd op feiten, maar zijn overigens gratuit, want ik heb er geen termijn aan verbonden., Bovendien heb ik soms twee alternatieve mogelijke scenario's geschetst (crash of zachte landing bijvoorbeeld). Op die manier is het natuurlijk geen kunst om gelijk te krijgen. Als ik voorspel dat op termijn de mensheid op deze aarde ten onder gaat of niet, dan heb ik natuurlijk gelijk, maar het zegt niets.
In het tweede gedeelte van de serie heb ik wat meer mijn eigen waarden en meningen naar voren gebracht, en daarmee werden de stukjes minder analyserend en subjectiever. Dat geeft ook meer ruimte om het met me oneens te zijn. In dit verband wil ik ook nog even wat rechtzetten. In een vorige aflevering schreef ik: 'Als we mordicus tegen kernenergie zijn, dan willen we niet weten dat een drastische beperking van de CO2 uitstoot op korte termijn waarschijnlijk niet zonder kernenergie kan.' Daaruit moet niet worden afgeleid dat ik voor het investeren in kernenergie ben (dat zou weer leiden tot economische groei), maar alleen maar dat te overwegen zou zijn bestaande centrales niet te snel te sluiten.
Wat misschien in deze serie wat te weinig nadruk heeft gekregen is het morele argument. Ik heb gesteld dat economische groei niet meer kan en dat we dus feitelijk de keus hebben tussen een zachte landing of een crash. Maar lang voor de crash zouden we de groei in het Westen moeten afremmen om ruimte te maken voor de minimaal benodigde groei in de armste landen van de wereld.
Ik hoop dat deze serie, zowel door mijn stellingen als door mijn meningen, uw denken heeft gestimuleerd, en dat het u aanzet tot actie, want er zijn wel degelijk meer of minder positieve scenario's mogelijk. Ook dat is een subjectieve uitspraak, want wie bepaalt wat er positief is?
Deze serie is nu afgelopen, maar met mijn blogs (www.erikvanpraag.nl) ga ik nog wel een tijdje door.
Erik van Praag
Lees Groeidossier deel 10
Lees Groeidossier deel 9
Lees Groeidossier deel 8
Lees Groeidossier deel 7
Lees Groeidossier deel 6
Lees Groeidossier deel 5
Lees Groeidossier deel 4
Lees Groeidossier deel 3
Lees Groeidossier deel 1-2