Vlees- en melkproducten vermijden met een meer veganistisch voedingspatroon is veruit de beste manier om je impact op het klimaat, maar ook op landgebruik en biodiversiteit te verminderen. Dat blijkt uit een nieuw, grootschalig onderzoek in Science.
Het was de onderzoekers eigenlijk niet om uitspraken over consumentengedrag te doen. Wel wilden ze gedetailleerd alle milieuparameters onderzoeken van de belangrijkste voeding, van boerderij tot bord. Daarvoor analyseerden ze een enorme hoeveelheid gegevens van meer dan 40.000 boerderijen in 119 landen over de hele wereld.
Ze concentreerden zich op de veertig producten die samen goed zijn voor 90 procent van de menselijke voeding, en analyseerden de volledige impact van de hele productieketen op het klimaat, watergebruik en lucht- en watervervuiling.
Vlees en zuivel
Uit de analyse blijkt duidelijk dat vlees en zuivelproducten een veel grotere impact hebben dan plantaardige voeding. Het verschil zit vooral in de efficiëntie: vlees en zuivel leveren amper 18 procent van de calorieën en 37 procent van de eiwitten die door de mens geconsumeerd worden, maar gebruiken wel ruim 83 procent van de landbouwgrond en produceren 60 procent van de uitstoot van broeikasgassen.
Het verschil is zelfs zo groot, dat het wereldwijde landbouwareaal met maar liefst driekwart zou kunnen afnemen als de productie van vlees en zuivel gestopt zou worden. Dat is een oppervlakte vergelijkbaar met de Verenigde Staten, China, de EU en Australië samen.
Grote verschillen
Een opvallende conclusie uit het onderzoek is ook dat de milieu-impact van een product enorm kan verschillen, afhankelijk van de producent en de manier waarop het geproduceerd is. De productie van 100 gram eiwit uit vlees met hoge impact stoot bijvoorbeeld 105 kilogram CO2 uit en neemt 370 vierkante meter land in. Dat is maar liefst 12 en 50 keer meer dan het meest milieuvriendelijk geproduceerde vlees.
“Twee producten die er in de winkel hetzelfde uitzien kunnen een erg verschillende impact hebben op de planeet”, zegt hoofdauteur Joseph Poore van de School of Geography and Environment aan de Universiteit van Oxford. “We beseffen dat momenteel niet als we keuzes maken over wat we eten.”
Maar ook die grote verschillen binnen de productcategorie kunnen de kloof tussen dierlijk en plantaardig voedsel niet overbruggen: het meest milieuvriendelijk geproduceerde vlees blijft 6 keer schadelijker voor het klimaat dan bijvoorbeeld erwten en gebruikt 36 keer meer landoppervlakte.
Goed nieuws
Maar die grote interne verschillen bieden wel een groot potentieel voor verandering, zeggen de onderzoekers. Zo is in alle productcategorieën gemiddeld een kwart van de producenten verantwoordelijk voor meer dan de helft van de milieu-impact.
“De productie van voedsel creëert een immense druk op het milieu, en die is niet noodzakelijk een gevolg van onze noden”, zegt Poore. “De druk kan aanzienlijk verminderd worden door de manier te veranderen van hoe we ons voedsel produceren, en vooral wat we consumeren.”
Wat betreft de landbouwproductie breken de wetenschappers een lans voor technologische oplossingen om de impact te verminderen. Maar ook die hebben hun limieten: zo heeft de meest milieuvriendelijk geproduceerde liter melk nog altijd een dubbel zo grote afdruk als een liter sojamelk.
Veganistisch
Veranderingen in het dieet hebben daardoor een veel groter potentieel, stellen de onderzoekers. Afhankelijk van de plaats waar je leeft, kan een overwegend plantaardig dieet de uitstoot van voeding tot 73 procent verminderen.
Een meer veganistisch dieet is daardoor de beste ingreep om je impact op de planeet aarde te verminderen, stellen ze. Door minder vlees en zuivel te consumeren verminder je niet alleen de uitstoot van broeikasgassen, maar ook verzuring van de oceanen, eutrofiëring en land- en watergebruik.
“We moeten manieren vinden om de omstandigheden licht aan te passen zodat het beter is voor producenten en consumenten om te kiezen voor het milieu”, zegt Poore. “Milieulabels en financiële stimulansen zouden een meer duurzame consumptie kunnen stuwen.”