Je kunt geen krant of website openen of het gaat over corona. Ook hier op Duurzaamnieuws. Verder staat de samenleving bijna stil. Dat blijft natuurlijk niet zo. Op enig moment controleren we de pandemie en komt de economie weer in beweging. De grote vraag is dan: leren we van de crisis, of gaan we zo snel mogelijk weer verder als vanouds?
Er gaan op dit moment steeds meer stemmen op die aandacht vragen voor de unieke kans om nu echt door te pakken met de transitie naar een duurzamere samenleving. Immers, veel processen die schade toebrengen aan klimaat, planeet en samenleving liggen nu stil of zijn flink vertraagd. Bij een herstart kunnen we die relatief eenvoudig aanpassen of vervangen.
Tegelijk wordt pijnlijk duidelijk hoe het individuele gedrag van mensen een ernstige bedreiging kan vormen voor hele groepen in de samenleving. Een flink deel van de mensen is zelfs in deze crisis niet bereid om hun gedrag aan te passen. Dat tast hun vrijheid aan vinden ze. Ondanks herhaalde en dringende waarschuwingen blijven ze asociaal kuddegedrag vertonen.
Ook zien we de gevolgen van het beleid dat onze bestuurders de laatste jaren hebben gevoerd. We weten nauwelijks waar we de ziekenhuisbedden vandaan moeten halen om de toestroom van ernstig zieken op te vangen. Maar de bezuinigingen in de gezondheidszorg hebben tussen 2010 en 2017 maar liefst 8000 ziekenhuisbedden gekost. En we lieten hele ziekenhuizen omwille van 'marktwerking' failliet gaan. Nu stort de markt in omdat onze gezondheidszorg geen afdoende antwoord kan geven.
Dat beleid is gevoerd door dezelfde politici die nu in koor roepen dat we de overheid toch vóór alles moeten vertrouwen.
Dat is ook de overheid die jaren geleden aan Ron Fouchier, een vooraanstaande Nederlandse virusonderzoeker, op verzoek van Amerika een publicatieverbod oplegde van de resultaten van zijn onderzoek naar coronavirussen. Dat vertelde hij in VPRO Tegenlicht van 22 maart.
En het is dezelfde overheid die jarenlang waarschuwingen van wetenschappers negeerde dat een uitbraak als deze eraan zat te komen. Aan onderzoek dat mogelijk een ramp in de toekomst had kunnen voorkomen werd geen geld besteed.
Wetenschappers weten inmiddels ook dat het uitgebreid testen van mensen op virusinfecties helpt bij het controleren van de uitbraak. Duitsland, Zuid-Korea en ook China bewezen dat het helpt en dat het ook kán. Toch doet Nederland dat niet, terwijl testmateriaal ruim beschikbaar is. En wanneer het Groningse UMCG daar wel toe besluit, krijgt het de publiekelijk de kritiek van de minister over zich heen.
Hoe het op nog extremere manier fout gaat zien we in Amerika, het grote voorbeeld van ons economische systeem.
Maar het gaat er hier niet om individuele leiders en politici aan de schandpaal te nagelen. Onder aan de streep gaat het vooral om een systeem dat wij met elkaar in stand hebben gehouden. Wij hebben zelf de leiders gekozen en aan het stuur gelaten die de geldgedreven neoliberale markteconomie aanbidden en maatschappelijke solidariteit en zorg afserveren als kostenpost. Dat ging eerder vooral ten koste van maatschappelijke gelijkheid, het milieu en het klimaat. En nu gaat het direct om onze gezondheid en ons bestaan, en voor te veel mensen, om hun leven.
Volgend jaar zijn er weer verkiezingen. Die zullen, in de nasleep van deze crisis, de lakmoesproef zijn voor de samenleving die we daadwerkelijk willen. In welke samenleving wil jij leven?
Peter van Vliet